Od prawie wieku, na pamiątkę odzyskania niepodległości, postawiono w Polsce niezliczoną ilość pomników. Dzięki opiece samorządów i prywatnych osób do dziś przetrwały również te, pochodzące z początków odbudowywanej państwowości.
   Jednym z przykładów jest krzyż w Załużu.
   Ten łaciński symbol pamięci nawiązuje do mocno zakorzenionej tradycji, obecnej na lubaczowskiej ziemi. Wykonany w ośrodku kamieniarskim w Starym Bruśnie, wzniesiony został w 10 rocznicę przywrócenia Polski na mapę świata, 1928 roku.
   Jak wynika z najstarszych przekazów – krzyż postawiono na wolnym, gminnym placu. Do jego budowy wieś zabrała się wspólnie. Potwierdza to nawet fakt, że zaprawę na podmurówkę pomnika rozrabiano na drzwiach od stodoły, użyczonych przez sołtysa.
   Krzyż otoczony został opieką oddziału Związku Strzeleckiego oraz mieszkańców. W okresie międzywojennym, każdego 11 listopada, odbywały się przy nim uroczystości patriotyczne. Czwórkami szli chłopcy ze „Strzelca” przez wieś. Przed krzyżem zapalali znicze, oddając hołd Polsce i walczącym za jej wolność.
   Z upływem czasu piaskowiec, z którego wykonano krzyż uległ spękaniu. Zapomnieniu uległy też tradycje niepodległościowe. W sąsiedztwie krzyża wyrosło gospodarstwo. Jego właściciele dbali o krzyż jak umieli. Koniecznymi jednak okazały się specjalistyczne zabiegi konserwatorskie. Z wnioskiem o dotację na nie, Samorząd Gminy Lubaczów wystąpił do Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie. Z uzyskanych środków odrestaurowano postument krzyża i  zagospodarowano otoczenie.
Dziś żyjemy w demokratycznym państwie. Każdy ma prawo głosu i wyboru. Jesteśmy jednak zobowiązania pamiętać, że droga do tej swobody była niezwykle trudna. Począwszy od pierwszego rozbioru, (…), poprzez lata I i II wojny światowej, mimo bohaterstwa Polaków i administracyjnego bytu Polski na mapie świata, wolność naszego kraju nie była całkowitą. Dopiero upadek rządów komunistycznych w 1989 r. pozwolił na odzyskanie jej w pełni – mówił Wójt Gminy Lubaczów podczas uroczystości.
   W odsłonięciu pomnika wzięli udział mieszkańcy Załuża, samorząd gminny i powiatowy na czele ze starostą lubaczowskim, wojskowa jednostka „Strzelec” z Zespołu Szkół w Lubaczowie oraz kombatanci.
   Uroczystość dopełniła Msza Św., koncelebrowana przez ks. Piotra Podbornego, ks. Jerzego Sopla  i ks. Jana Cielicę, odprawiona w miejscowym kościele. Po nabożeństwie wokół kościoła odbyła się procesja. Na zakończenie wysłuchano koncertu pieśni patriotycznych w wykonaniu chóru z Jarosławia.